Nietsche’s tranen – Irvin Yalom

Marco Borsato zong het al: “ de meeste dromen zijn bedrog!” En dus houden we ons er nauwelijks mee bezig. De nachtelijke schimmen die onze hersenen tevoorschijn toveren zijn immers toch alleen maar een soort van nazinderen van de dag? Een manier om informatie weg te schrijven op onze harde schijf? Of niet?

In elk geval heb ik net een boek gelezen waarin dromen heel serieus worden genomen. Nietzsche’s tranen is een filosofische roman die zich afspeelt in het Wenen van het einde van de negentiende eeuw. De jonge Freud loopt erin rond, net als Breuer, één van de grondleggers van de psychoanalyse.

In dit fictieve verhaal komt een wanhopige Nietzsche op consultatie bij Breuer, om een oplossing te vinden voor zijn migraine. Het klikt tussen beide mannen en Breuer besluit Nietzsche als klankbord te gebruiken voor zijn eigen gevoel van onbehagen. Tijdens zware en inspirerende sessies stimuleren beide mannen elkaar om te zoeken naar de psychische oorzaken van hun lijden en om daarmee in het reine te komen. 

En tussendoor vernemen we heel wat over de stand van de wetenschap in die jaren.

Centrale vragen daarbij zijn bijvoorbeeld of er zoiets bestaat als het onderbewuste. Welke rol spelen spanning en angst in het leven van een mens, en hoe kan je die wegnemen? Wat is de betekenis van dromen? Kan (en moet) je alle menselijke relaties vertalen in termen van machtsverhoudingen? Hoe verwerk je een obsessieve liefde? En natuurlijk de meest existentiële vraag van allemaal: wwil niet iedereen ontsnappen aan de vergetelheid van de dood?

Dit boek lijkt ook een pleidooi voor de praattherapie waarvan Breuer één van grondleggers was. Voor beide mannen is het bevrijdend om hun hart te luchten, om zonder schaamte alles te vertellen wat hen dwarszit. Iets wat in het puriteinse Wenen van die dagen not-done was. 

Ik heb dit boek graag gelezen, al was het af en toe wel een klus. Yalom slaagt erin om een moeilijke materie op een zeer bevattelijke wijze te omschrijven, maar er zit zoveel wijsheid in dit boek, dat de lezer soms echt even tijd nodig heeft om alles te laten bezinken. Ik heb in elk geval veel geleerd uit dit boek en kan het dan ook van harte aanbevelen, net als de andere boeken van Yalom (ik besprak al eerder spinoza en eendagsvlinders)

Leesclubvragen

·        Wat is de meest bizarre droom die je ooit hebt gehad?

·        Wanneer is een gesprek bevrijdend en helpt het je verder?

·        Heb je ooit gespeeld met het idee om je leven om te gooien? Wat maakte dat je dat wel of niet deed?

·        “Angst is als de sterren: ze zijn er altijd maar je ziet ze niet in het daglicht”, is dat herkenbaar voor jou?

·        “Als je je eigenwaarde laat afhangen van de mening van anderen, onderwerp je je eigenlijk aan hun macht”, ben jij ook al eens in die valkuil getrapt?

·        “Een leven zonder spanningen, waar men altijd tevreden is, is enkel weggelegd voor dwazen”, klopt dat denk je?

·        Wat zou de meerwaarde kunnen zijn van het bijhouden van een dromendagboek?