Schuld: fantoomliefde van Aminatta Forna

Schuld, wroeging, een knagend geweten: ondergetekende is er zowat in gespecialiseerd. Niet dat ik zoveel zonden op mijn kerfstok heb, snode plannen smeed of mijn medemens stevige hakken zet. Neen, ik drink thee, lees boeken, aai katachtigen: behoorlijk vredig al bij al. 

Des te vreemder dus, dat het telkens mijn schuld is als er iets in mijn omgeving misgaat. Want, het idee leeft dat ik dat had kunnen voorkomen, door ander woordgebruik bijvoorbeeld of wat meer reflectie. En omdat ik dat dus niet deed, is het mijn fout, altijd. Héél vermoeiend! En, zoals een collega ooit zonder scrupules opmerkte: ook behoorlijk egocentrisch, want de wereld draait nu eenmaal niet rond theetantes.

Maar daarom heb ik een soort vreemde bewondering voor mensen die er gladweg in slagen de schuld steevast in andermans schoenen te schuiven. Mensen die nooit zelf iets mispeuteren, maar continu het slachtoffer zijn van de onwil van anderen. Dat moet ergens beslist rustig zijn! Maar net als het overdreven schuldgevoel, niet meteen eerlijk voor jezelf. De waarheid ligt immers steeds in het midden, ook in dit geval.

Het is omdat mensen spijt kunnen hebben dat ze ook menselijk kunnen zijn. Niemand is immers perfect. En soms moet je ergens zand over kunnen strooien. Vergeten en vergeven, kortom. Al klinkt dat in de harde wereld van vandaag waarschijnlijk belachelijk soft.

In het lijvige boek dat ik de voorbije weken ademloos heb uitgelezen staat schuld ook centraal, naast een prachtig liefdesverhaal. Aminatta Forna Neemt ons mee naar Siera Leone, een land in Afrika waar ik nauwelijks van gehoord had. Dat daar in de jaren negentig een genocide heeft plaatsgevonden wist ik evenmin.

We volgen in dit boek Adrian, een Britse psychiater die even een half jaar een sabbatical neemt om ontwikkelingswerk te gaan doen. Hij komt in een klein ziekenhuis terecht waar een oudere man, Elias Cole op sterven ligt. Deze wil voor hij het leven laat graag zijn verhaal vertellen, over zijn noodlottige liefde voor de mooie Saffia. En daarnaast is er nog Kai, collega arts, die droomt van een nieuw bestaan in Amerika en worstelt met al het leed dat hij de voorbije leden heeft ontmoet.

Maar vooral gaat dit boek over hoe mensen verder moeten leven na een genocide. De slachtoffers moeten in het reine komen met de soms gruwelijke moord op hun gezinsleden. De voormalige daders beseffen dat ze zich hebben laten meeslepen en hebben wroeging. En dan zijn er nog de mensen die niets hebben gedaan, die de andere kant hebben opgekeken en hun eigen hachje hebben gered. En wiens geweten begint te knagen, of juist niet.

Forna vertelt dit dramatische verhaal op een rustige, bijna Latijns Amerikaanse manier. Ze geeft personages diepgang en de tijd om langzaam te evolueren. Er zit veel verdriet en ellende in dit boek, en toch is het mooi en louterend om te lezen. Het doet je nadenken over hoe ingewikkeld menselijke relaties kunnen zijn en hoe groot de rol van het toeval is. De vraag of vergeving mogelijk is hangt als een schaduw boven de pagina's, en blijft uiteindelijk open.

Dit boek was genomineerd voor de Orange Prize en won in 2011 de Commonwealth Prize. Meer dan verdiend. Het is een aanrader dus voor liefhebbers van dikke, trage boeken, vol Afrikaanse hitte, ontroerende verhalen en een vleugje hoop. Zet het op uw leeslijst, het zal u niet berouwen....

Reacties

  1. Dit was het eerste boek dat ik van Aminatta Forna las en ik vond het absoluut prachtig, fijn dat jij het ook mooi vond!

    Groetjes,

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Dit ga ik ook nog lezen! Ancestor Stones was al de moeite waard en dit lijkt me nog beter.

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten

Populaire posts