Genieten?!



Het is zomer, nou ja, een beetje. De schoolpoort is gesloten, de kinderen kunnen buiten spelen en uitgeputte moeders drinken liters oppepthee. Niet bepaald het moment voor diepgravende lectuur dus, maar eerder voor zonnige romans vol zomersproeten, zwembadgespetter, zwoele briesjes en happy endings. Daar hadden we nou echt eens zin in. 

Maar, helaas! Dat was buiten de leesclub gerekend. Die had zich immers voorgenomen een maatschappijkritisch epistel te doorploegen en de hedendaagse samenleving grondig onder de loep te nemen. Zucht.  Identiteit van Paul Verhaeghe mag dan een luchtige kaft hebben, de inhoud is pittig, zwaarmoedig en licht deprimerend, laat ons eerlijk zijn. Niet iedereen had het boek dan ook uitgelezen. Maar discussiëren, dat zou wel lukken, dachten we.

En zo verzamelden de leesclubladies zich op een zomeravond op tantes terras. Met verse muntthee, veel cake en bergen snoep. Een zoete bedoeling? Pastelkleurig? Geenszins! Want we staken meteen fel van wal. De auteur van dit werkstuk gaat immers behoorlijk ongenuanceerd te werk. Kort door de bocht, en soms uit de bocht, vonden wij. Enige zeer kritische dames noemden het zelfs een blamage dat een wetenschapper een dergelijk ongefundeerd boek publiceert… 

Anderen, waaronder tante, tilden daar niet zo zwaar aan. Misschien is het wel nodig om te overdrijven als je mensen echt wil laten nadenken over wat er om hen heen gebeurt. Te veel nuances kunnen toch ook de kracht uit de boodschap halen? Dan maar liever een fel betoog dat mensen beroert, waar ze een beetje boos van worden. Want dan gaan ze nadenken, discussiëren en misschien verandert er dan wel iets.

Bon, waar gaat het over? Paul Verhaeghe bindt de strijd aan met het neoliberalisme: de rode draad in onze samenleving die we niet eens meer opmerken. Kort samengevat is dit een genadeloze survival of the fittist, waarbij het idee is dat iedereen het kan maken, als je maar je best doet. Een meritocratie ook, die loon naar werken geeft. En wie de norm niet haalt, heeft niet hard genoeg geprobeerd en valt dus ongenadig af. De loser!

De balans is zo doorgeslagen naar financiële winst, materiële voordelen en naar het individueel belang. Waarom zouden hardwerkende mensen moeten betalen voor luie werklozen die alleen maar hun hand op houden? Kortom: exit solidariteit en welkom "fopspeenjongeren” die denken dat anderen hun problemen wel zullen oplossen (want zij zijn immers het centrum van het universum, niet waar?).

De leesclubdames lazen met vreugde hoe Verhaeghe de cultus van de cijfers, de grafiekjes en de impactmetingen te kijk zet. Hoe hij de vloer aan veegt met kwaliteitszorgsystemen die eigenlijk alleen winst nastreven. En hoe hij de vele ADHD-diagnoses ridiculiseert.

Want ja, wij voelen ook de druk om alles te becijferen. Alsof je zo de kwaliteit van een museum, een onderwijsinstelling of een ziekenhuis kan meten. Evalueren, reflecteren over je eigen werking, daar zijn we voor, maar je blindstaren op outputcijfers, dat is toch een brug te ver. 

Niet bepaald een jolig boek dus. Behoorlijk deprimerend zelfs als je leest hoe wij de speelbal zijn van allerlei industrieën die ons tot consumptie willen aansporen. Een wereld waar het onderlinge vertrouwen steeds meer wordt vervangen door contractjes en regeltjes. En door een immer uitdijende controledrang. Mensen voelen zich daar niet goed bij, zo blijkt. Hoog tijd dus om het tij te keren.

Want als er één positieve boodschap in het boek zit, dan is dat toch dat wijzelf de maatschappij zijn, en maken.  En dat we er zelf iets aan kunnen doen. Door wat meer begrip te hebben voor een ander. En door zelf maat te houden, een rem te zetten op de materiële hebberigheid. Bewust consumeren en inleveren is de boodschap, ten gunste van de hele maatschappij. De groeiende kloof tussen arm en rijk dichten, door een stapje opzij te zetten. Naïef? Misschien een beetje. Maar de huidige ecotrend (ook in supercommerciële grootwarenhuizen) laat zien dat het kan.  

Kortom, ondanks al onze kritiek biedt dit boek toch inspiratie om verzet te plegen. We gaan dus niet meer schaapachtig meelopen met impactmetingen en outputfinanciering! Verbeter de wereld, begin bij jezelf (of toch bij een boekenclub)!

Reacties

  1. En deze mooie bespreking biedt mij weer inspiratie. Weg met de impactmetingen en outputfinanciering (wat dat ook moge zijn).

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Wat een fijne reactie, want dit is niet zo'n evident boek voor de theetanteblog. Maar de leesclub verlegt mijn grenzen, dat wel. (Enne, outputfinanciering betekent bijvoorbeeld dat het aantal diploma's bepaalt hoeveel subsidies een universiteit krijgt. Ja, dan gaat de lat vaak naar omlaag...)

      Verwijderen
  2. Ik vond dit boek fantastisch! ik zou zo graag eens een lezing bijwonen van verhaeghe. Naar het schijnt (gehoord van studenten psychologie die van hem les krijgen), is zijn visie genuanceerder en beter onderbouwd dan het in het boek soms lijkt. In dezelfde lijn, maar iets ingetogener: dirk de wachter - borderline times. Ook een aanrader!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dag Marieke Ja daar ben ik ook benieuwd naar! Je tweede tip schrijf ik zeker op voor over een tijdje als ik weer wat vrolijker naar de wereld kan kijken!

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten

Populaire posts